Máy nén khí trục vít bị keo dầu – Nguyên nhân, tác hại và cách xử lý triệt để

1. Giới thiệu hiện tượng máy nén khí bị keo dầu

Trong hệ thống máy nén khí trục vít, dầu bôi trơn đóng vai trò vô cùng quan trọng – không chỉ bôi trơn các chi tiết quay như trục vít, vòng bi, bánh răng mà còn giúp làm mát, làm kín buồng nén và chống gỉ sét cho các bề mặt kim loại.
Tuy nhiên, khi dầu mất tính chất, bị oxy hóa hoặc polymer hóa, nó sẽ biến thành dạng dính quánh, đặc sệt, bám chặt lên các chi tiết – hiện tượng này gọi là keo dầu.

2. Dấu hiệu nhận biết máy nén khí bị keo dầu

Dưới đây là các dấu hiệu phổ biến nhất khi máy nén khí bị keo dầu:

• Dầu đổi màu: từ vàng sáng ban đầu chuyển sang vàng đậm, nâu, thậm chí đen.
• Độ nhớt tăng cao bất thường: dầu trở nên đặc sệt, kéo thành sợi khi thử bằng que kiểm tra.
• Cặn bám trong bộ lọc và đường dầu: dễ thấy khi tháo lọc dầu hoặc lọc tách dầu.
• Máy nóng hơn bình thường: nhiệt độ vận hành vượt 95°C.
• Tiếng ồn tăng: do vòng bi và trục vít thiếu dầu bôi trơn.
• Áp suất dầu bất thường: dao động mạnh hoặc giảm hẳn.

3. Nguyên nhân máy nén khí bị keo dầu

Nguyên nhân	Mô tả	Tác động
Dầu kém chất lượng	Sử dụng dầu không đạt chuẩn ISO 6743-3 DAH hoặc dầu giả	Làm dầu nhanh oxy hóa
Nhiệt độ vận hành cao	>95°C liên tục	Oxy hóa nhanh, tạo cặn
Quá hạn thay dầu	Vượt khuyến cáo 2000–4000h	Dầu mất phụ gia chống oxy hóa
Lọc dầu hỏng/bẩn	Không lọc được cặn và tạp chất	Tăng mài mòn và kết dính
Ô nhiễm từ môi trường	Bụi, hơi ẩm xâm nhập	Gây phản ứng hóa học trong dầu
Pha trộn dầu khác loại	Khoáng + tổng hợp	Phản ứng làm kết tủa dầu
Dầu không phù hợp tải trọng	Chọn dầu sai chỉ số độ nhớt	Giảm hiệu quả bôi trơn

 

4. Cơ chế hình thành keo dầu

Hiện tượng keo dầu trong máy nén khí trục vít diễn ra qua 3 giai đoạn chính:

• Giai đoạn 1 – Oxy hóa: Nhiệt độ cao làm phá vỡ phân tử dầu, tạo ra các hợp chất acid và nhựa.
• Giai đoạn 2 – Polymer hóa: Các hợp chất này liên kết tạo thành chuỗi phân tử dài, làm dầu đặc lại.
• Giai đoạn 3 – Bám dính: Hỗn hợp đặc quánh bám vào kim loại, cản trở dòng chảy dầu.

5. Tác hại của keo dầu

• Giảm hiệu suất nén: máy tiêu thụ nhiều điện hơn.
• Hỏng vòng bi, trục vít: thiếu dầu bôi trơn.
• Tắc đường dầu và két làm mát: keo dầu bong ra và bị cuốn vào hệ thống.
• Dừng máy đột ngột: do kẹt trục vít.
• Chi phí sửa chữa cao: thay trục vít, vòng bi, bộ lọc, vệ sinh hệ thống.

 

6. Quy trình kiểm tra keo dầu

Bước 1: Quan sát màu sắc và độ sệt của dầu qua kính thăm dầu.
Bước 2: Đo nhiệt độ vận hành bằng cảm biến.
Bước 3: Kiểm tra lọc dầu, lọc tách dầu.
Bước 4: Lấy mẫu dầu gửi phân tích (chỉ số TAN, độ nhớt, hàm lượng cặn).

 

7. Quy trình xử lý máy nén khí bị keo dầu

7.1 Ngừng vận hành ngay lập tức

Tránh làm hỏng thêm các chi tiết.

7.2 Tháo bộ lọc và dầu cũ

Lưu ý thu gom đúng quy định bảo vệ môi trường.

7.3 Súc rửa hệ thống

Dùng dung dịch tẩy rửa chuyên dụng (Flushing Oil).

7.4 Thay dầu mới đạt chuẩn

Khuyến nghị dầu gốc tổng hợp, chỉ số DAH ISO 6743-3.

7.5 Thay lọc dầu, lọc tách dầu

Đảm bảo hệ thống lọc sạch hoàn toàn.

7.6 Chạy rà lại máy

Vận hành ở tải thấp 20–50h, sau đó thay dầu lần 2.

 

8. Biện pháp phòng ngừa

• Bảo dưỡng định kỳ: thay dầu theo khuyến cáo.
• Giữ nhiệt độ <90°C: kiểm tra quạt làm mát, két làm mát dầu.
• Sử dụng dầu chính hãng: tránh dầu trôi nổi.
• Không pha trộn dầu: dù cùng chỉ số.
• Lọc khí đầu vào tốt: tránh bụi và hơi ẩm.

Hiện tượng máy nén khí bị keo dầu nếu không được xử lý kịp thời có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng. Chủ động bảo dưỡng, chọn dầu đạt chuẩn, giám sát nhiệt độ và lọc dầu định kỳ là cách tối ưu để phòng ngừa.